NA SIDI MGUMIA, DAR ES SALAAM
Uhusiano kati ya mabadiliko ya tabianchi na uhamiaji si
jambo jipya, lakini kasi na ukubwa wa tatizo hili vinaongezeka kwa kiwango cha
kutisha. Wataalamu wanabainisha kuwa ongezeko la uhamaji wa watu linalochochewa
na athari za tabianchi sasa limekuwa changamoto kubwa kwa watunga sera,
wanasayansi na wadau wa misaada duniani.
Hali hii ilijadiliwa kwa kina jijini Dar es Salaam, Agosti
5–6, 2025, wakati wa majadiliano ya utekelezaji wa Azimio la Kampala kuhusu
Uhamaji, Mazingira na Mabadiliko ya Tabianchi (KDMECC). Wadau mbalimbali wa
mazingira nchini walikutana kuainisha vipaumbele na hatua mahsusi za
utekelezaji, sambamba na kuangalia mchango wa sekta tofauti katika kukabiliana
na changamoto hii.
Tishio Lililotabiriwa
Tangu Miaka ya 1990
Sabira Coelho, Mtaalamu wa Masuala ya Mabadiliko ya
Tabianchi kutoka Shirika la Uhamiaji Duniani (IOM), alikumbusha kuwa hata
mwanzoni mwa miaka ya 1990, Jopo la Kiserikali Kuhusu Mabadiliko ya Tabianchi
(IPCC) lilitabiri kuwa tishio kubwa zaidi la mabadiliko ya tabianchi lingekuwa
ni uhamiaji wa binadamu.
Tangu wakati huo, kila ripoti ya IPCC imeongeza ushahidi wa
kisayansi kuhusu jinsi mabadiliko haya yanavyoongeza migawanyiko ya kijamii,
kiuchumi na kimazingira. Ripoti ya sita ya tathmini ya mwaka 2022 inathibitisha
wazi kuwa tabianchi si tu chanzo cha majanga makali ya hali ya hewa, bali pia
ni kichocheo kikuu cha uhamaji — wa moja kwa moja au usio wa moja kwa moja.
Vichocheo vya Uhamaji
Coelho alifafanua kuwa uhamiaji mara chache unasababishwa na
sababu moja pekee. Badala yake, watu huhama kutokana na mchanganyiko wa sababu
za kijamii, kiuchumi, kimazingira na kisiasa. Hata hivyo, mabadiliko ya
tabianchi yanazidi kuwa na uzito mkubwa kadri majanga ya hali ya hewa kama
ukame, mafuriko na dhoruba yanavyoongezeka kwa ukali na marudio.
Mfano alioutoa ni wa mkulima katika eneo kame anayekumbwa na
ukame wa miaka mitatu mfululizo na kulazimika kuhamia mjini kutafuta kipato
mbadala. Wakati uhamaji unaosababishwa na majanga ya ghafla mara nyingi huwa wa
muda, ule unaochochewa na changamoto za kijamii na kiuchumi unaweza kuwa wa
kudumu.
Kwa mtazamo chanya, Coelho alisema uhamiaji si kila mara
ishara ya udhaifu. Wakati mwingine ni mkakati wa uthabiti, ambapo wahamiaji
hutuma fedha nyumbani na kusaidia jamii zao kukabiliana na changamoto za mazingira.
Aina kuu zilizotajwa ni: Uhamishaji wa ghafla kutokana na
majanga kama mafuriko, vimbunga na dhoruba. Uhamisho wa kupanga kwa miradi ya
uhifadhi na kukabiliana na tabianchi, kama upandaji miti. Uhamaji wa kuvuka
mipaka kutokana na hatari za kimazingira. Hali hii inahusu si wahamiaji wa
ndani pekee, bali pia wakimbizi, wahamiaji wa kimataifa walio katika mazingira
magumu, na jamii “zilizokwama” katika maeneo hatarishi kutokana na ukosefu wa
rasilimali za kuhama.
Uhamiaji kama Sehemu ya Mabadiliko Sahihi
Mtaalamu huyo alisisitiza umuhimu wa kuzingatia uhamiaji
katika muktadha wa mabadiliko sahihi mchakato wa kuhamia kutoka vyanzo vya
nishati vinavyotoa hewa ukaa kwenda nishati safi. Mabadiliko haya yatabadilisha
si tu uchumi bali pia mifumo ya uhamaji wa watu.
Kwa mfano, uhamiaji wa kisheria unaosimamiwa vizuri unaweza
kusaidia jamii kuimarika kiuchumi kupitia fedha za wahamiaji, ambazo zinaweza
kutumika kufadhili miradi ya kupunguza hatari na kujenga uthabiti dhidi ya
majanga.
Athari kwa Sera
Coelho alihitimisha kwa kusisitiza kuwa kuelewa tofauti kati
ya aina mbalimbali za uhamaji wa muda au
wa kudumu, wa hiari au wa kulazimishwa
ni muhimu katika kutengeneza sera bora. Serikali na mashirika ya
kimataifa yanapaswa kuzingatia wigo mzima wa uhamaji unaochochewa na tabianchi,
huku yakihakikisha kuwa hata makundi yasiyo na uwezo wa kuhama hayabaki nyuma.
Kadri mabadiliko ya tabianchi yanavyozidi kuathiri maisha ya
watu, uhamaji utabaki kuwa changamoto na fursa kwa wakati mmoja, na utahitaji
mbinu shirikishi zinazojumuisha sayansi, sera na mshikamano wa kijamii.
0 Comments